نشانه‌شناسی تقابل‌های ساختاری داستان بیژن و منیژه

نویسنده

چکیده مقاله:

نشانه‌شناسی دانشی است در زمینۀ مطالعۀ نشانه‌ها و چگونگی کاربرد آنها در متن که با عنوان دکترین نشانه‌ها از آن یاد می‌شود. زبان‌شناسان، در طول تاریخ مطالعات نشانه‌شناختی، پدیدۀ نشانه را از دیدگاه‌های گوناگون مطالعه کرده‌اند. یکی از این دیدگاه‌ها که در جست‌وجوی شیوه‌ای برای تبیین کارکرد رابطه‌ای نشانه و تجلی معنایی آن در بافت متن است، نشانه‌شناسی بر پایۀ تقابل‌های دوتایی است که به منتقد فرصت می‌دهد تا چگونگی تولید معنای متن را با این رابطه در نظام‌های نشانه‌ای بررسی کند. این شیوه کانون توجه گاستون باشلار بوده است. وی بر نظریه‌پردازان ساختارگرایی مانند سوسور، کالر، گرماس و غیره تأثیر عمیقی گذاشت. بر اساس این روش، می‌توان به نوعی طبقه‌بندی دلالت‌های متنی دست پیدا کرد که رابطۀ تقابلی آنها صور و تخیلات حاکم بر ساختار نشانه‌ای متن را مکشوف می‌کند. البته برای تحلیل معنای این ساختارهای نشانه‌ای، باید از ثابت‌ها و متغیرهای معنایی استفاده کرد. یکی از داستان‌های کهن فارسی، که در شاهنامۀ فردوسی به‌خوبی می‌درخشد، داستان بیژن و منیژه است که قابلیت‌های زیادی برای تحلیل دارد. در این مقاله سعی می‌شود تا با توجه به زبان نشانه‌ای به‌کارگرفته‌شده در متن و روابط تقابلی موجود در نظام اجزای آن، این داستان تحلیل شود؛ لذا ابتدا کل داستان بر طبق یک ساختار کلان نشانه‌ای، به دو قطب تجزیه می‌شود، سپس ضمن تقسیم داستان به چند فصل (سکانس)، قطب‌های فرعی استخراج و بر اساس ثابت‌ها و متغیرهای نشانه‌ای موجود در آنها، روابط تقابل‌های دوتایی از منظر «تناقض، دیالکتیک و پیوندی» تعیین و دلالت‌های معنایی حاصل از آن تأویل می‌شود.

برای دانلود باید عضویت طلایی داشته باشید

برای دانلود متن کامل این مقاله و بیش از 32 میلیون مقاله دیگر ابتدا ثبت نام کنید

اگر عضو سایت هستید لطفا وارد حساب کاربری خود شوید

منابع مشابه

بررسی ساختاری داستان بیژن و منیژه

داستان بیژن و منیژه از جمله داستان‌های فرعی در طرح اندام‌وار شاهنامه است که طرح و ساختار ویژه‌ای دارد. برخی محققان در پی توجیه تاریخی داستان برآمده‌اند و اصل داستان را مربوط به عصر اشکانی دانسته‌اند؛ این در حالی است که در این داستان نشانه‌های اسطوره‌ای معناداری هست که نمونه‌ةای مشابه آن در دیگر متون نیز وجود دارد. مسئله‌ی اصلی این است که داستان بیژن و منیژه حاوی چه اندیشه‌ای است که موجب شمول و ...

متن کامل

بررسی ساختاری داستان بیژن و منیژه

داستان بیژن و منیژه از جمله داستان های فرعی در طرح اندام وار شاهنامه است که طرح و ساختار ویژه ای دارد. برخی محققان در پی توجیه تاریخی داستان برآمده اند و اصل داستان را مربوط به عصر اشکانی دانسته اند؛ این در حالی است که در این داستان نشانه های اسطوره ای معناداری هست که نمونه های مشابه آن در دیگر متون نیز وجود دارد. مسئله ی اصلی این است که داستان بیژن و منیژه حاوی چه اندیشه ای است که موجب شمول و ...

متن کامل

منظورشناسی و تحلیل کارگفتار در گفتگوهای داستان بیژن و منیژه

گفتگو یکی از عناصر مهم در روایت است. به‌طورکلی آفرینش روایت پس از آفرینش گفتگو (dialogue)، پدیدار و بهترین تفسیرها با این عنصر روایی ایجاد می‌شود. این عنصر در تحلیل ادبیات بسیار اهمیت دارد؛ به همین سبب در دیدگاه‌ها و نظریه‌های جدید زبان‌شناسی به‌ویژه معنی‌شناسی، به آن توجه شده است. نظریۀ منظورشناسی یکی از شاخه‌های مهم در حوزۀ معنی‌شناسی است که با کارگفتارهای متنی به گفتمان روایت سامان می‌بخشد. ...

متن کامل

بازشناسی کهن‎الگوها و عناصر نمادین در داستان بیژن و منیژه

داستان بیژن و منیژه، همچون دیگر داستانهای شاهنامه، از جمله آثاری است که به دلیل ساختار و درونمایه نمادینش این قابلیت را دارد که با نگرشی کهن‏الگویی مورد نقد و تحلیل قرار گیرد. بنابر این نگرش، این داستان را می‎توان شرح به فردیت رسیدن قهرمان بیژن‎ نام آن دانست که با دریافت فراخوان، داوطلبانه پای در مسیر فردیت و رشد روانی می‎نهد. او در چرخه کمال خود که از ایران‏زمین آغاز و به آن ختم می‏شود، پس از ...

متن کامل

تحلیل عناصر داستان بیژن و منیژه

این پژوهش در پنج فصل شامل بررسی تاریخچه و تحلیل عناصر داستان بیژن و منیژه به عنوان نمونه ای موفق از داستان سنتی به همراه مقایسه ی این عناصر در داستان مدرن و معاصر است. داستان بیژن و منیژه یک داستان حماسی است که با چاشنی عشق? رنگ و بوی غنایی گرفته و در حماسه ی ملی نمود یافته است. این داستان به همراه ویس و رامین جزء میراث داستانی اشکانیان است. بیژن و منیژه به خاندان گودرز مربوط می شود که درمرو ...

15 صفحه اول

بازشناسی کهن ‎الگوها و عناصر نمادین در داستان بیژن و منیژه

داستان بیژن و منیژه، همچون دیگر داستانهای شاهنامه، از جمله آثاری است که به دلیل ساختار و درونمایه نمادینش این قابلیت را دارد که با نگرشی کهن‏الگویی مورد نقد و تحلیل قرار گیرد. بنابر این نگرش، این داستان را می‎توان شرح به فردیت رسیدن قهرمان بیژن‎ نام آن دانست که با دریافت فراخوان، داوطلبانه پای در مسیر فردیت و رشد روانی می‎نهد. او در چرخه کمال خود که از ایران‏زمین آغاز و به آن ختم می‏شود، پس از ...

متن کامل

منابع من

با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید

ذخیره در منابع من قبلا به منابع من ذحیره شده

{@ msg_add @}


عنوان ژورنال

دوره 9  شماره 4

صفحات  57- 64

تاریخ انتشار 2017-12-22

با دنبال کردن یک ژورنال هنگامی که شماره جدید این ژورنال منتشر می شود به شما از طریق ایمیل اطلاع داده می شود.

میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com

copyright © 2015-2023